Oficios do Espectáculo

Nesta páxina achegamos información sobre os oficios do espectáculo, fundamentalmente video-entrevistas a profesionais e videos documentais sobre oficios, pero tamén enlaces a entrevistas escritas e traballos teóricos.

Oficio de actor e Oficio de Director teñen páxinas específicas nesata web.

"Odio a concepción romántica dos artistas"

Extracto de Orson Wells - The Paris Interview

Oficios en Galicia

Os catro primeiros videos foron realizados por Fran Peleteiro para a Erregueté (Revista Galega de Teatro). Están colgados no canal da Eregueté xunto con outros videos sobre espectáculos galegos de Novo Circo, Danza, Títeres, etc.

Salvador Forján: Maquinista

Mercedes Castro: Distribuidora

Belén Pichel: Productora

Patricia de Lorenzo: Xerente de Compañía

Documentais imprescindibles

Máis documentais sobre oficios do espectáculo

Tremoieiro 4min.






Dirección de arte

Asimilable ao que antes se denominaba escenógrafo. O director de arte está a cargo dun grupo de deseñadores que se ocupan das localizacións, os decorados, o espazo escénico, o vestiario, a maquillaxe, a perruquería e a utilería. Cada un destes departamentos ten varios oficios asignados, e así por exemplo temos zapateiros, especialistas en uniformes históricos (en Mientras Dure La Guerra había un xastre italiano que so traballaba en uniformes históricos), FX de maquillaxe e de todo tipo, posticería, etc.

En definitiva, a dirección de arte controla todos os aspectos visuais dunha produción, sexa esta un evento, unha película, teatro, etc.

En grandes producións fálase máis ben de deseñador de produción, pero en películas independentes, "deseñador de produción" e "director de arte" son sinónimos.


Fotograma de 'Sonrisas y lágrimas', con un fondo pintado.

Forillos: artesanía del cine

(de El Pais, por CLARA NUÑO, Madrid - 08 DEC 2020)

Las imágenes digitales sustituyeron los telones que durante décadas recrearon fondos en la gran pantalla.

Tan solo son láminas. Láminas largas que cuelgan tras una ventana y se convierten en vistas de una ciudad. O en un paisaje. O en el interior de una nave espacial. O, quizá, en un planeta lejano. Es el caso de los forillos, los fondos de los decorados del Hollywood clásico que dieron vida a las secuencias que, durante décadas, han poblado el imaginario colectivo. Más de medio siglo después, muchos de ellos han desaparecido o yacen bajo una capa de polvo en los almacenes. De ellos podría decirse que son los grandes olvidados del cine, unas pinturas impresionantes diseñadas para ser invisibles. Los forillos, las maquetas imposibles y las miniaturas fueron los protagonistas a la sombra del séptimo arte hasta los años sesenta, cuando todo cambió en la industria.

Según Eduardo Hidalgo, director artístico de películas como Balada triste de trompeta (2010) o Las 13 rosas (2007), la escenografía cinematográfica nace de la teatral: “Era una cosa un poco naíf eso de los forillos pintados. Forman parte de un cine maravilloso que era puro teatro”. Para Hidalgo, hoy no es tan fácil engañar al espectador. Se consume audiovisual constantemente y el público es exigente en la parte técnica.

Fotograma de 'Sonrisas y lágrimas', con un fondo pintado.

Aquello de los forillos era como sumergirse en un cuadro. Todos estaban pintados a mano, con un extremo cuidado en la textura y el tipo de pigmento utilizados, teniendo siempre en cuenta el tipo de iluminación que fuera a aplicarse sobre ellos. Este punto era de especial relevancia, puesto que, en función de la luz empleada, el aspecto de un forillo varía.

Y se reutilizaban, por supuesto. Un ojo avizor podría percatarse de que el fondo urbano de rascacielos que se percibe desde las ventanas de El manantial (1949) es sospechosamente similar a los decorados de series de televisión posteriores como Los Jefferson (1975) o Felicity (1998). Eran un recurso muy habitual que dejó numerosas anécdotas: en Siete novias para siete hermanos (1955) usaron forillos para emular los fondos de cielos y montañas y, para dar mayor verosimilitud, soltaron pájaros en el plató. En un plano se ve a uno, despistado, chocar con el cielo falso del fondo.

Hoy los forillos son apenas residuales. Y los que se usan son fotográficos, no pintados. Salvo excepciones. En España, una serie ha recurrido de nuevo a los pinceles: El Ministerio del Tiempo. ”Fue en el primer capítulo. Queríamos hacer una recreación de los estudios que había en el franquismo, e hicimos un forillo pintado a mano”, cuenta Javier de Soto, director de arte. La intención, dibujar el fondo nevado de la Rusia de la División azul: “Estábamos enseñando lo que era el mundo del cine en aquella época y, al mismo tiempo, escarbando en nuestra historia; quisimos hacerlo a la antigua usanza”.

Arquitectura efímera

Un decorado es una arquitectura efímera. En cambio los forillos aguantan, aunque en España, solo alguna empresa como la veterana Readecor los conservan, en su mayoría para teatro, para alquilar a diferentes producciones. Pero localizarlos, a veces, es imposible. “Para El Ministerio del Tiempo intenté encontrar un forillo de otra película en la que estaba de atrezzista. Era algo así como un mantón con un abanico. Lo busqué por todas partes. Pero no existe el hábito de guardar estas cosas”, dice De Soto.

“Tiene que estar en alguna parte”, afirma Nacho S. Cavada, ayudante de producción en películas como Carmen y Lola (2018) o Altamira (2016) y que redactó un hilo de Twitter, que se volvió viral, sobre el tema. “Investigando me di cuenta de que hay gente y empresas que los coleccionan”, apunta en referencia a la empresa J. C. Backings, presidida por Lynne Coakley, cuya familia lleva generaciones con forillos en Hollywood y que ha donado parte de su colección al sindicato de directores de arte estadounidense.

Entre esa colección destacan fondos tan icónicos como el exterior de la mansión en Sonrisas y lágrimas (1965) o el Monte Rushmore de Con la muerte en los talones (1959). O incluso la recreación de la antigua Roma, que se usó por primera vez en Ben-Hur (1959) y que los hermanos Coen reutilizaron en la actual Ave, César (2015), apunta Cavada. Los forillos llamaron su atención desde la primera vez que trabajó en un rodaje, hace seis años: “En un plató me di cuenta de que detrás de las ventanas estaban esos vinilos, unas fotos gigantes”. Para él los forillos constituyen algo artesanal “que se nota”, en contraposición al CGI (imágenes generadas por ordenador). “En Tenet han explotado un avión. Les salía más barato reventar un Boeing 747 y, claro, te lo planteas. Yo no lo haría”. Se tira antes que se recicla, justo el espíritu opuesto al de los forillos.

Na parte de arriba temos un artigo de El Pais sobre os forillos, que coa tecnoloxía dixital tenden a desaparecer.

En Galicia hai unha empresa de referencia, da que paga a pena visitar a súa web, e o mesmo en Madrid.

Posta en escena, Blocking.

O termo Blocking como sinónimo de posta en escena procede do autor e director de operetas WS Gilbert, que empregaba un escenario en miniatura, utilizando pequenos bloques para representar a cada un dos actores. A práctica de Gilbert aparece na película Topsy-Turvy, no minuto 1:41:52. En España o termo emprégase ás veces no Teatro Musical.

No cine e na televisión emprégase ás veces o termo teatrillo ("Vamos a armar el teatrillo"). A min particularmente nunca me molestou, pero si que teño visto a compañeiros procedentes do teatro que se molestaban cando o director ou o axudante de dirección os chamaba para armar ou montar o teatrillo, por consideralo despectivo respecto do teatro. En cine e televisión non se empregan maquetas de teatros, obviamente, pero existen unha gama moi ampla de apontamentos para a dirección de escena, desde os diagramas de movementos realizados a man na parte posterior das follas do guión ata completísimos story-boards. Os de Fernando León, Santiago Segura ou Alex de la Iglesia son extraordinarios. Lin nunha entrevista a unha actriz que os irmáns Coen lle enviaran o guión e máis o story board con seis meses de antelación á rodaxe. E que na rodaxe todo se fixo tal cal estaba no story board.


Enlaces para revisar


Outros enlaces:

- MAPA CONCEPTUAL DOS OFICIOS DAS ARTES ESCÉNICAS MUSICAIS https://www.goconqr.com/p/416953-Los-Oficios-de-las-Artes-Esc-nicas-Musicales-mind_maps/

- OFICIOS DIVERSOS DO TEATRO (23') https://www.youtube.com/watch?v=abzhQhynK60

- OS TÉCNICOS (15') https://www.youtube.com/watch?v=abzhQhynK60

- TREMOIEIRO https://www.youtube.com/watch?v=8HODsNdWWd0

- MAQUINISTA https://www.youtube.com/watch?v=oLZA1a3uSMo

- TECNICO AUDIOVISUAL https://www.youtube.com/watch?v=1WspAa_VkOk

- TCNICOS https://www.youtube.com/watch?v=aMQNXbrNmQ0

- MAQUINARIA ESCÉNICA https://www.youtube.com/watch?v=LJ-QSEI2UwQ

- TEATRO Á ITALIANA https://www.youtube.com/watch?v=HyVPGkhEiyc

- ESTRUTURA DUN TEATRO Á ITALIANA https://www.youtube.com/watch?v=Vjz6ta1MwAI

- WEB DO CENTRO DE TECNOLOXÍA DO ESPECTÁCULO (navegar por ela para atopar información) http://cte.mcu.es/cte/introduccion

- WEB DUNHA EMPRESA DE TECNOLOXÍA DO ESPECTÁCULO(navegar por ela para atopar información) http://www.schnakenberg.de/es/tecnologia-de-escenario-y-teatro.html