Coa Revolución francesa e a Revolución industrial chega no político o remate do absolutismo e o comezo das sociedades democráticas; e no económico a sustitución definitiva do feudalismo polo capitalismo.

Na ópera, necesitada de moito capital e medios de produción para o seu desenvolvemento, veremos a progresiva independencia de compositores e intérpretes respecto ao mecenado da aristocracia e a Igrexa. O novo destinatario era o público, preferentemente da burguesía. A maior liberdade creativa terá como contrapartida a inseguridade economica: Anteriormente dependían dos mecenas, pero agora estarán sometidos aos vaivéns do éxito ou o fracaso.

A nivel temático, o romanticismo destacou a individualidade do ser humano e as súas accións heroicas, fronte aos deuses mitolóxicos do barroco. 

A ópera romántica destacou tamén polo seu gusto folclorista e a utilización de temas baseados na historia e mitoloxía propias do país, con preferencia por ambientacións medievais (bardos, trobadores) ou de lendas populares. Tamén haberá unha tendencia cara o exotismo, transcorrendo a acción en lugares como Ceilán... ou Sevilla: 'Don Giovanni', de Mozart, O 'Barbeiro de Sevilla' de Rossini, as 'Vodas de Fígaro', de Mozart, 'Fidelio',  de Beethoven, Carmen' de Bizet... Hai en total unhas 150 óperas ambientadas en Sevilla, algunhas delas entre as máis representadas do mundo.

En Italia, o Romanticismo tivo un compoñente marcadamente populista e nacionalista, e a ópera foi un medio de reivindicación política para a unificación da península, que tería lugar en 1870. A ópera neste momento expresa as ideas de unidade, liberdade e patriotismo polas que loita Italia durante este século. 

Giacomo Meyerbeer, foi o operista más representado do século XIX, e, non obstante a sua presenza posterior é practicamente inexistente. Se ben non foi o inventor da “grand opèra” en cinco actos, foi o principal representante da mesma, que hibridaba armonía xermana, refinamento francés e melodismo italiano. Efectivamente, Jakob Liebmann Beer (o seu verdadeiro nome) pasou por tres etapas na sua biografía: a alemana, a italiana e a francesa. 

Meyerbeer comprendeu que o público post-revolucionario xa non era a aristocracia, senón a burguesía, e necesitaba estímulos diferentes aos dramas mitolóxicos da 'tragedie lyrique'. A cambio, propuxo reflexionar sobre a historia recente, cunhas temáticas máis políticas.

A ópera era agora un negocio de risco no que os empresarios investían moitos cartos. Incorporou a luz de gas regulable e outras innovacións para propoñer un gran espectáculo na dramaturxia, na posta en escena, na melodía e no interese político-social da trama. Tamén era necesario contar cunha crítica favorable e ter a claque ao seu favor. O xefe da claque, Levasseur, coñecía as óperas previamente para poder aplaudir e estimular ao público nos momentos axeitados. Cobraba por ese traballo, e achegaba consellos aos compositores.

As suas óperas requerían repartos complexos e custes de produción elevados para resultar atractivas comercialmente. Por este mesmo motivo agora non son moi representadas. Por outro lado, tivo inimigos como Wagner, que no seu ensaio 'O xudaísmo na música' critica explicitamente a Meyerbeer e a Mendelssohn.

• Lucimento das voces. 

• O vocal prevalece, quedando en segundo plano os aspectos orquestrais.

• En arias e dúos búscase a brillantez e o lucimento dos solistas máis que a unidade escénica e conceptual da obra.

• Existe certa superficialidade xunto con agradables melodías, que son canle de expresión para o drama argumental.

• Compositores como Rossini, Bellini e Donizetti foron defensores do bel canto, nunha época en Europa en que cada vez cobraba maior protagonismo a orquestra.

O nacionalismo na música comeza en Rusia con Glinka (1836), e continúa co grupo do Cinco -Borodin, Rimski-Korsakov, Balakirev, Cui e Mussorgski-. Seguiron na mesma liña os checos, nos que destacan Dvorak e Smetana; Chopin e as suas mazurcas e polonesas; Liszt coas suas Rapsodias húngaras, e posteriormente Kodaly e Bartok; Sibelius, autor de Finlandia, e Grieg coas danzas folklóricas norueguesas. En Inglaterra, doutra banda, destaca a música de Elgar. En Estados Unidos, teriamos que falar da influencia do jazz na música, o que confire ao seu nacionalismo un carácter peculiar. Gershwin, neste caso, sería un dos mellores exemplos xunto a Copland. España e hispanoamérica tamén, con  Falla, Albéniz, Granados oo Turina, e xa na música para a escena coa inmensa produción e representación de zarzuelas. Lembremos que falamos dunhas 11.000 zarzuelas en España e 5.500 en Latinoamérica, e que no primeiro ano do que temos estatísticas, 1866, houbo 2.980 funcións de zarzuela (hoxe non chegan ás 150). 

Wagner, que nace ou mesmo ano que Verdi, crea a obra de arte total, na que a música está ao servizo dá acción dramática. Como Gluck, Wagner foi casi exclusivamente un compositor dramático.

Durante o barroco e o clasicismo o único xénero alemán que xurde é o singspiel, que é popular e menor. A ópera alemana non xurde ata o romanticismo. Mozart non é tipicamente alemán, xa que ten caracteres italianos (As vodas de Fígaro), ou ben compoñia un tipo de singspiel máis desenvolvido (A frauta máxica).

Político e polemista

Wagner foi un artista político e tiña unha idea da ópera como unha arte destinada a transformar o mundo e non como mera diversión. Quixo convertir a ópera en "unha obra de arte do futuro".

Foi compositor, escritor, teórico, polemista, director, xerente e administrador de teatro. Sufriu o exilio político, tanto voluntario como forzado, e participou nas barricadas revolucionarias de Dresde en 1849.