A ópera chinesa ou xìqǔ é, no século XX, sinónimo de teatro chinés, e xurde no século XII. Inclúe narración, circo, actuación codificada e canto. Actualmente hai máis de 300 xéneros de ópera chinesa.

Podemos dicir que a ópera xurdiu no s. XII, cando se pasou da terceira á primeira persoa, ou sexa, cando se pasou da narración ao teatro, conservando a música e a canción que xa se viñan empregando na narración oral e incorporando os movementos e outros recursos que os narradores levaban utilizando nas sombras e marionetas para ilustrar as súas historias. Asemade incorprouse tamén toda a tradición das artes circenses. 

O quyi, a arte dos narradores, cantantes e malabaristas xurde como actividade profesional no século X, e foi fonte de inspiración para a ópera chinesa. Tamén as diferentes formas circenses (o baixi ou os cen xogos) que xurdiron no século I a.C., e que ainda existen, intégraronse na ópera chinesa. Os intérpretes deben dominar o canto (nuns rexistros moi concretos), a recitación (cos tons e xeitos do quyi), o mimo e a acrobacia.

Ao teatro de inspiración occidental introducido no s. XX chámaselle Huaju. Neste enlace tedes un video sobre a súa historia. Son obras con diálogos realistas en lugar do texto poético cantado das formas dramáticas tradicionais chinesas. Xurdiu a principios do século XX da man de intelectuais. A primeira obra de longa duración deste tipo foi O escravo negro clama ao ceo  (1901), que, de feito, era unha versión de A cabana do tío Tom. 

• Un actor nunca chora realmente no escenario. O actor sostén as súas mangas longas fronte aos seus ollos a unhas dúas polgadas do seu rostro e inclina levemente a cabeza. Isto simboliza o pranto. Ou leva a manga á cara nun xesto para secarse as presuntas bágoas. 

• O escenario chinés está baleiro, non hai portas nin xanelas no escenario. Por tanto, xuntar as dúas mans co brazo estendido denotará pechar unha porta imaxinaria. Para abrir unha porta, o actor separa as súas mans xa pechadas. Cruza un limiar imaxinario cun lixeiro salto.

• As mans levántanse á altura do peito, coas palmas cara abaixo, e logo víranse movendo as mangas cara a fóra. Este xesto indica felicidade.

• Para dar renda solta ao seu enfado, o actor retrocederá como aparvado, botando as mangas cara a adiante por baixo do nivel da cintura.

• Un actor que camiña en círculo suxiere unha longa viaxe.

Máis sobre convencións de xestos e relacións con India

Existen moitas pezas no repertorio, algunhas moi famosas como Adeus á miña concubina. Outras,  son tomadas de capítulos da novela Peregrinación ao Oeste, unha do catro grandes novelas clásicas da literatura chinesa, xunto con Romance dos Tres Reinos, Bandidos do Pantano, e Soño da Cámara Vermella.

Peregrinación ao Oeste foi escrita cara a finais do século XVI. Esta novela de ficción está baseada no diario de viaxe do monxe budista Xuan Zang (s. VII), quen desconfiando das traducións ao chinés de textos budistas decide facer a longa viaxe até as fontes en India. Na novela aparecen personaxes de ficción como o famoso Rei Mono, o Porco e o axudante Xa Wujing, quen se converten nos protectores do monxe Xuan Zang durante a sua longa e perigosa viaxe.

En "Peregrinación a Oeste" e as súas adaptacións á ópera chinesa o Rei Mono é o personaxe máis destacado e atractivo polas súas calidades, características e poderes. Isto convérteo nun dos personaxes máis complexos de interpretar e require dun adestramento de moi alto nivel en disciplinas como as artes marciais, a acrobacia, e a pantomima, ademais do canto e a declamación. 

Tamén se incorporan pezas novas ao repertorio e adaptacións de pezas europeas.

A Ópera de Pequín desenvolveu o seu propio sistema de adestramento físico que é unha elaboración das antigas habilidades do Wushu. O Wushu ten patróns coreográficos como encollerse,  agazaparse, estirarse, xiros, voltas e saltos, tanto no que respecta ao adestramento como ao combate real e á exhibición estética.  

As imitacións vocais -que tamén se retrotraen ao chamanismo e á posesión- son outro dos mellores números tradicionais chineses .

Fundada en 1952, só tres anos despois da revolución chinesa, por tres afamados actores da época, Wang Yaoqing, Hao Shouchen e Mei Lanfang. Este último, especializado en papeis femininos espertou nos anos trinta foi admirado por Stanislavski, Meyerhold e Brecht. En Adeus á miña concubina a súa encarnación da favorita inspirou a versión cinematográfica.

As Escolas da Ópera de Pequín eran internados situados en China continental , Hong Kong , Macao e Taiwan. Nunha delas estudou Jackie Chan: apenas tiñamos comida nin roupa, o adestramento era esgotador e o Mestre podía bater en nos en calquera momento! Hung (compañeiro de Jackie Chang): era esgotador en calquera profesión porque a xente en Hong Kong era pobre. Fomos afortunados. 

Na biografía de Chan, explica que os estudantes adoptaban posturas de equilibrio durante longos períodos de tempo. Se un estudante caía, era golpeado e todos os estudantes debían reiniciar o exercicio.

Chan tiña o alcume de "neno dobre", porque soportaba o dobre de adestramento: fora "adoptado" polo sifu, a petición dos seus pais. Isto significaba que calquera fracaso sería unha vergoña particular, e cando outros cometían erros, Chan era castigado dúas veces máis ca o perpetrador.

Diferéncias pola súa idade, sexo e personalidade:

• Sheng (home):

  • Sheng vello: con barba, recita de forma hierática.

  • Sheng novo: cabaleiro educado. Mozo namorado e atrevido.

  • Sheng guerreiro: domina as artes marciais. Inclúe o papel do malvado rei mono Sun Wu-Kung.

• Tan: papeis femininos. 

  • Tan vella: muller de avanzada idade recita de forma hierática.

  • Tan verde: leva un traxe desta cor. muller nova ou de mediana idade caracterizada pola súa bondade, racionalidade e rectitud.

  • Tan flor: pode ser unha rapariga extrovertida e inocente, ou coqueta e descarada.

  • Tan do cabalo e a espada: intermedio entre tan flor e tan guerreira. Ten o cargo de xeneral e é de temperamento ousado e vivo. Domina as letras e a disciplina militar.

  • Tan guerreira: experimentada loitadora que interpreta ás veces un papel de fada nos mitos.

• Jing - cara pintada. Para estes personaxes existe unha codificación das cores que compoñen a súa maquillaxe, sendo o vermello símbolo de lealdade, o negro é integridade, e o branco é maldade. Tamén se emprega o dourado principalmente para deuses. Existen 16 diferentes patróns de maquillaxe que poden ser combinados nunha gran variedade de estilos. Hai tres tipos de personaxe jing:

  • Dongchui - xeral de rostro negro

  • Jiazi - personaxe de moito virtuosismo

  • Wujing - personaxe experto en acrobacia e artes marciais

• Chou - clown/bufón e ás veces antagonista. Nalgúns casos é unha especie de bufón que aparece e desaparece en escena improvisando. En certos momentos, abandona a escena para facer comentarios obxectivos sobre o desenvolvemento da acción.

  • Wuchou - combina humor, artes marciais e acrobacia

  • Wenchou - o seu elemento humorístico está principalmente nos textos

  • Laochou - cómico ancián