Reteatralización
Concepto
Reteatralización: Liberar ao teatro do "xugo da literatura e de todas as obrigas exteriores" que NON se fundamenten "na súa específica e pura norma artística". O lema de Fuchs en "A Revolución dos Teatros" (1909) era reteatralizar o teatro.
En España, Pérez de Ayala (1915) afirmaba que "a arte teatral, se ten que ver coa arte literaria, é ocasionalmente, mais non en virtude da súa propia natureza".
Tamén en España, Rivas Cherif se manifestaba contra o realismo e contra o naturalismo: "o teatro é unha arte de imaxinación, e non mera reproducción exemplar da máis triste vida cotiá"
Camiños para a reteatralización
Sobre Craig, Appia, Meyerhold, Copeau, etc. hai máis información en páxinas específicas desta mesma web.
Dramaturgias de la Imagen de José Á Sánchez é a monografía da que tiramos moito do material que está a continuación. Contén capítulos cos suxestivos nomes de: Partituras, Artefactos, Perspectivas da Ebriedade, Memorias da Imaxe e Estratexias Contaminantes, entre outros
Michael Meredith, experto en Craig, explica aos estudantes a influencia deste na ópera actual e en War Horse
Teatro de imaxes, sen actores
Para distanciarse do naturalismo Craig pon en escena óperas barrocas. Todo o que nelas se trata é extracotián.
Craig propuña prescindir do actor pola súa incapacidade para prescindir da psicoloxia, que lle impide axeitarse ás propostas do director de escena.
A idea de crear un teatro de imaxes, que poda prescindir dos actores, conduciu a algunhas propostas mais ou menos utópicas: o ballet sen actores de Giacomo Balla, o teatro de marionetas de Prampolini, as escenografías articuladas de Kiesler.
Pelleas et Melisande: MAETERLINCK, Debussy e Bob Wilson. min 1
Simbolismo
Simbolismo: o onírico, as sombras, o misterioso.
“Un director que entende todo o que fai, pode ser un bo director, pero non un gran director. Debe quedar algo na sombra. Un debe facer cousas que non sabe por que.” Robert Wilson
Expresionismo
Expresionismo: emprego de máscaras, escenografías deformadas, xestualidade distorsionada, o grotesco.
No carrusel adxunto temos:
Deseño de Ludwig Sievert para «Dead City», 1921
Bosquexo de Ludwig Sievert para «The geat highway» de Strindberg, 1923
Bosquexo de Ludwig Sievert para «Camiño de Damasco» de Strindberg, 1922
Deseño de Otto Reigbert para “Der Sohn”. 1919
Deseño de Karl Heinz Martin para "Transfiguration", 1919
Literarización
Literarización da escena: introdución de textos proxectados ou imprimidos en carteis. A día de hoxe está normalizado o emprego de subtítulos -ainda que non no teatro comercial-, algo que na época era inconcebible.
Brecht: Arte revolucionario.
Obra como armazón que o espectador tiña que encher de sentido.
Drama situado no escénico (conflicto entre público e executantes): o material textual, por sí mesmo, é material non-dramático.
Elementos música-texto-imaxe separados. Independencia da imaxe: debuxos de Neher en paralelo á imaxen dos actores. Texto introduce elementos didácticos.
COPEAU-VAJGANTOV 0:8-3:0
Modelo: Commedia dell ´arte
Copeau en Francia indaga nos modelos de Shakespeare e da Commedia dell´Arte. A mesma liña segue en Rusia Vajgantov. Tairov, coma Vajgantov, e en oposición ao naturalismo do mestre Stanislawski, non quere que o actor basee o seu traballo na reconstrucción da vivencia. O actor debe ser bailarín, clown, cantante, mimo e intérprete, recuperando a tradición do teatro popular e da comedia del arte.
Musicalización da escena
O ritmo é o principio constructivo da obra escénica (Appia, Fuchs).
O video ilustra os conceptos de ritmo, espazo e luz en APPIA
César Oliva: Caderno de dirección de Las bicicletas son para el verano, de Fernando Fernán Gómez
Partituras
A escritura escénica xa non se realiza en forma de drama (literatura teatral), senón de partitura.
Isto inaugura a tendencia de que a autoría da peza pase a ser do director e non do autor.
O propio Stanislavsky nos cadernos de dirección de As tres irmás recolle a estrutura de movementos, xesticulación, son, disposición física da escena. Nestes cadernos rara vez encontramos anotacions de tipo psicolóxico ou literario.
Max Reinhardt define o caderno de dirección como partitura. A atención está posta na composición, e non tanto na construcción psicolóxica. O determinante xa non é o literario, senón o espectacular. O seu modelo é o circo, aínda que non será quen de independizar a partitura respecto do drama.
Kandinsky: Todas as artes deben servir á comprensión total do mundo a través da «verdadeira arte monumental» (dun xeito similar á obra de arte total [Gesamtkunstwerk] de Wagner). Colaboración das diversas linguaxes sen que perdan especificidade. Rexeitamento da palabra. O actor como forma xeométrica ou como portador de luz e cor. A palabra: non significante senón para crear ambientes. Reflexións sobre o movemento natural e abstracción que anuncian a evolución da danza contemporánea e a súa interacción co teatro. TFG Kandinsky y su relación con las artes escénicas
Artefactos
Os títeres, os obxectos, as proxeccións, o corpo como obxecto.
Alfred Jarry (1896): Rompe co modelo aristotélico, destrúe a traxedia a través da farsa, o realismo psicolóxico burgués.
Futurismo: o teatro de variedades permite a introducción de elementos alleos à tradición teatral. Destrucción da lóxica escénica. Teatro de obxectos (por exemplo: "As cadeiras")
Apollinaire: As tetas de Tiresias. Efecto de confusión entre actor-escenografía-obxecto.
Gilbert Clavel/Fortunato Depero: Presentan pezas p/ monicreques
Prampolini e Casavola: combinación entre monicreques e figuras humanas.
min: 0:53. O grande medo á hora de improvisar é que saia á luz material do noso subconsciente (sobre todo sexual). Neste xogo empregan ruidos e teatro xestual. Non hai texto.
O subconsciente
Escritura automática (Vangardas expresionista e surrealista). Rebelión contra a lóxica e a a razón con respecto á sintaxe e á forma dramática.
Artaud: Propón “un teatro de experiencias e non un teatro de formas. As formas non deben ser contempladas, deben ser físicamente experimentadas”.
A procura da especificidade teatral remite ao físico. Este retorno ao físico despraza a asociación co literario.
Palabras: importantes como elementos sonoros e non pola súa gramaticalidade. Linguaxe que xorda na escena, sen pasar polas palabras.
A desorde da mímese e a catarse orixinais, das que Aristóteles quería fuxir por perigosas para a normalidade social, é xustamente o que propón Artaud.
Influencia do teatro oriental
Recuperación do sentido cerimonial do espectáculo
Integración e armonización de linguaxes como o recitado, a danza e a música
Exixencia dun estilo depurado por parte do actor. Filosofía armonizadora do cuerpo e do espíritu
Concepción perfeccionista e ascética da arte: dedicación exclusiva
Carácter sagrado do espectáculo.
Exemplo: estética xaponesa
Yūgen: Sutileza, belleza escondida, profundidad misteriosa, lo oculto. Implicar visualmente más sin enseñar el todo.
Un concepto que manexará Stanislawski propoñendo a contención aos actores.
Ma : El vacío, intervalo de espacio o de tiempo. El concepto de ma puede
encontrarse en los jardines zen. Ma no significa el espacio vacío que está en el fondo; el vacío es frecuentemente preparado para ser un punto focal y permite una sensación de energía o de movimiento. permite respirar y también revela los contrastes y el balance de la asimétria.
Es lo opuesto a la acumulación decorativa y barroca
Reteatralización. Rompimento da
clasificación das artes
Por otro lado , commedia dell’arte y el teatro oriental tienen
principios de base que se acercan : interpretación del actor que se
dirige al público , importancia del trabajo del cuerpo , papel de la
máscara , de la música .” , como explica Françoise Quillet en
L’Orient au Théâtre du Soleil
“Oriente , escribe , propone una escritura escénica que destruye la
clasificación estanca de las artes . Lo que seduce , es la técnica
teatral , el canto , la música , la estilización de gestos , de
maquillajes ; el principio de un lenguaje que es el de la creación de
un universo teatral en el extremo opuesto al realismo . Para el
artista occidental, que ha perdido sus tradiciones e intenta
reconstituirlas por medio de indagaciones librescas , como es el
caso para la commedia dell’arte , por ejemplo , resulta fascinante
el asistir directamente a espectáculos en los que se han
mantenido las tradiciones .”
3 Influencia do teatro oriental.pptx2 reteatralización.pptx